FileMaker Örnekleri, Eğitim Notları, Script/Calculation Açıklamaları, Hata Kodları ve daha fazlası…
FileMaker Server kurulumu; özellikle 17. sürümle beraber kurulum ve yönetim işlemi çok pratik. Yine de FileMaker server kurulumu nasıl yapılır sorusunu yanıtsız bırakmayarak bir yazı hazırladık.
Kurulum işlemi yabancı tabirle “straight forward”, oldukça basit. Setup dosyasındaki adımları takip etmeniz yeterli, FileMaker gerekli bir çok ayarı kurulum dosyası ile zaten yapıyor. Aşağıdaki videodan kurulum adımlarını izleyebilirsiniz. Video’yu özellikle montajlamadık ki gerçekten 5 dakikadan daha az sürede kurulumun tamamlandığını görün istedik 🙂
Bu yazıdaki esas konu ise kurulum sonrası FileMaker Server Admin Console kullanımı ve yönetimi hakkında. FileMaker Server’a nasıl dosya yüklenir, veritabanları nasıl yayına alınır ve durdurulur, yedeklemeler nasıl yönetilir sorularının cevaplarını bu yazıda bulacaksınız.
FileMaker Server Setup dosyanız yoksa ücretsiz deneme sürümünü filemaker.ist sayfamızdaki download bölümünden indirebilirsiniz.
FileMaker 17’de veri tabanını oluşturduktan sonra aşağıdaki adımları takip ederek FileMaker Server’a yükleyebilirsiniz.
File>Manage>Security yolunu izlediğinizde karşınıza veri tabanınızdaki hesaplar çıkar. Burada veri tabanınıza yeni kullanıcılar ekleyebilir, kullanıcı şifrelerini ayarlayabilir ve kullanıcıların yetkilerini (tam erişim, kayıtlarda değişiklik yapma, sadece okuma gibi) düzenleyebilirsiniz.
Veri tabanınıza FileMaker Server ile veya tarayıcıyla (FileMaker WebDirect) ulaşmak için Extended Privileges sekmesine gelip network’te ve webdirect de ulaşılması veya değişiklik yapılması için gerekli izinleri verin. Bunun için fmwebdirect ve fmapp satırlarına çift tıklayıp tam erişim, sadece veri girişi ve sadece okuma seçeneklerinden sizin için uygun olanları işaretleyiniz.
Yukarıdaki adımları uyguladığınızda veri tabanınızı hem FileMaker WebDirect ile tarayıcınızdan hem de FileMaker Server 17 ile sunucu üzerinden kullanılabilir hale getiriyorsunuz. Veri tabanınızı FileMaker Server 17 üzerinden kullanabilmek için File>Sharing>Upload To FileMaker Server yolunu izleyin.
Veri tabanınız için parola oluşturun. Yükleme işlemi için programı kapatma uyarısın geldiğinde OK düğmesine tıklayıp devam edin.
Karşınıza çıkan ekranda alt kısımdaki Host Adress bölümüne sunucu bilgisayarınızın IP adresinizi yazın ve yukarıda bulunan Hosts açılır sekmesine tıklayın. Sunucunuza bağlandıktan sonra sağ taraftaki sunucu adı ve şifresi bölümü aktif hale gelir. Sunucunuzun kullanıcı adı ve parolasını girip Next düğmesine tıklayın.
Bilgisayarınızda sunucunuza aktarmaya hazır olan veri tabanları açılan ekranda gözükecektir. Eğer gözükmüyorsa “Browse” düğmesine tıklayıp bilgisayarın içinde dosyanızı bulabilirsiniz. Yüklemek istediğiniz veri tabanını seçtikten sonra Upload düğmesine tıklayın.
Yukarıdaki adımları izlediğinizde veri tabanınıza FileMaker WebDirect ve Filemaker Server 17 ile erişebilirsiniz. Bir diğer yöntem de veri tabanınızı sunucuya bir flash bellek yardımıyla aktarmaktır. Büyük boyutlu veri tabanları için bu yöntem daha pratiktir. Veri tabanınızı flash belleğe aktardıktan sonra sunucu bilgisayarına takıp veri tabanlarının depolandığı klasöre aktarmanız gerekmektedir.
FileMaker server standart depolama alanı;
Windows için; C:\Program Files\FileMaker\FileMaker Server\Data\Databases
macOs için; /Library/FileMaker Server/Data/Databases/
Sunucu yönetici konsolunu açmanız için tarayıcınıza sunucu bilgisayarından bağlanıyorsanız tarayıcıya https://localhost:16000/admin-console linkini, başka bir bilgisayardan bağlanıyorsanız için https://<host>:16000/admin-console linkini yazmanız gerekir. Daha sonra kullanıcı adı ve parolanızla yönetici konsoluna giriş yapabilirsiniz.
Dashboard
Dashboard ekranının üst kısmında bütün sisteminizin özetini görüyorsunuz. Sunucunuzda anlık bağlı olan kullanıcı sayısını, sunucunuza yüklü veri tabanı sayısını, kaç kullanıcının FileMaker Pro, FileMaker Go ve WebDirect’den bağlı olduğunu, ve sunucunuz hakkında genel bilgileri görebilirsiniz.
Sistem özetinin alt kısmında kapasite istatistiklerini ve sistem istatistiklerini (zamanla CPU, hafıza, network ve disk değişimi) gözlemleyebilirsiniz.
Database
Database sekmesinde ekranın sol kısmında server’a yüklediğiniz bütün veri tabanlarının listesini görürsünüz. Herhangi bir veritabanının yanındaki oka tıkladığımızda bu veritabanını durdurabilir, tekrar başlatabilir, kapatabilir, indirebilir veya silebilirsiniz. Veritabanınız kapandığında mavi nokta kırmızıya döner.
Ekranın sağ kısmında anlık olarak hangi kullanıcıların hangi veri tabanına bağlı olduğunu görebilirsiniz. Bağlı kullanıcılardan herhangi birini seçip kullanıcı listesinin üzerindeki “Disconnect” ve “Send Message” düğmeleriyle seçtiğiniz kullanıcının bağlantısını kesebilir veya mesaj gönderebilirsiniz.
Backup
Backup sekmesinde ekranın sol tarafında otomatik yedekleri (Auto Backup and On-Demand), korunmuş yedekleri (Preserved) görebilir ve bir yedekleme planı (Backup Schedules) yapabilirsiniz. Yedekleme planını tüm sunucuyu, sadece belirli bir klasörde olan veri tabanlarını ya da sadece bir veritabanını günlük, haftalık, ya da her N gün (2 günde bir, 5 günde bir) olarak ayarlayabilirsiniz. Otomatik yedeklemeler her gece yarısı serverdaki bütün veri tabanları için yapılır ve 7 gün sonra sunucudan silinir.
Configuration
Configuration sekmesinde genel ayarlarınızı göreceksiniz. Filemaker Clients bölümünden Filemaker Pro Advanced ve WebDirect de zaman aşımını ayarlayabilirsiniz. Folders bölümünde veritabanlarınızın ve yedeklerinizin sunucunuzda hangi klasörde tutulduğunu görüyorsunuz. Script Schedules kısmında bir veritabanınız için günlük, haftalık, sadece bir kere , 5 günde bir gibi seçeneklerle yazmış olduğunuz bir scripti otomatik olarak çalıştırabilirsiniz. Notifications kısmında bildirimlerinizi email adresinize yönlendirebilirsiniz. SSL Certificate kısmından veri güvenliğiniz için sertifika yükleyebilirsiniz. Son olarak Logging kısmında server loglarınızı inceleyebilirsiniz. Hangi kullanıcı, hangi veri tabanına ne zaman giriş yapmış gibi bilgileri buradan görebilirsiniz.
Connectors
Connectors sekmesinde veri tabanınızı webde paylaşabilir ya da diğer program dilleriyle (PHP, C#, Java, Phyton vb.) etkileşime sokabilirsiniz. WebDirect’e ulaşmak için Lunch Center URL başlığının sağında yazan linki tarayıcınızla açabilir ya da linkin yanındaki mavi renkli Open Launch Center düğmesine tıklayabilirsiniz.
Administration
Administration bölümünde ise lisansınız hakkında gelen bilgileri görebilirsiniz. Kullanıcı adı ve parolanızı ve diğer yönetimleri buradan gerçekleştirebilirsiniz.
FileMaker Server, Client’larla iletişim kurarken belirli TCP/IP portları üzerinden çalışır. Bu portal varsayılan olarak local network’ünüzde (yerel ağ) açıktır. Ancak FileMaker’a internet üzerinden erişmek için firewall veya modeminiz üzerinden bazı ayarları yapmanız gerekir. Örneğin; FileMaker WeDirect’e erişmek için 80 ve 443 portlarını FileMaker Server’ın kurulu olduğu sunucuya yönlendirmeli veya firewall üzerinden izin vermelisiniz.
Özellikle çoklu kullanıcı sistemlerde yapılan değişikliklerin ne zaman, kimin tarafından yapıldığını tutmak önemli hale geliyor. Log tutma aynı zamanda veri girişi yapan kullanıcıların daha dikkatli olmasını sağlıyor. Ayrıca yanlışlıkla yapılan değişikliklerde eski veriye ulaşma imkanı sunuyor.
Ancak FileMaker’ın standart bir log tutma özelliği yok. Auto-enter alanlar sayesinde sadece kayıt üzerinde en son değişikliği kimin ve ne zaman yaptığı bilgisini saklayabiliyoruz.
Son değişiklik tarihi yeterli olmadığı için alternatif loglama çözümlerini uzun zamandır kullanıyoruz. FileMaker 13’le beraber gelen Get(ModifiedFields) fonksiyonu ile çok pratik şekilde log tutmak mümkün. Bu fonksiyonu kullanan eXcelisys firmasının çok güzel bir çözümü mevcut. Basitçe kendi uygulamanıza ekleyebiliyorsunuz.
Bu uygulamayı baz alarak örnek bir dosya hazırladık, örnek dosyayı yazının sonundaki bağlantıdan indirebilirsiniz. Yöntemin anlatıldığı makaleye ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz.
Dosyayı kendi veritabanınıza uygulamak için bir kaç adım yeterli;
Ek Dosya: FileMaker Pratik Log Tutma Örneği
Son zamanlarda, özellikle FileMaker’ın eski sürümünü kullanan müşterilerimizden dosya paylaşımı (file sharing) ile ilgili gelen şikayet telefonları arttı. Halbuki FileMaker’da network paylaşımı yapmak basit ve pratiktir. İletilen hata mesajları ile ilgili araştırmamız neticesinde sorunun en kolay çözümünü bulduk!
Aşağıdaki yöntem sorununuzu çözmezse işletim sistemi, filemaker sürümü gibi bilgilerde yorum bırakmaktan çekinmeyin.
İşletim Sistemi: Windows XP, Windows Vista, Windows 7, Windows 8, Windows 10
Bu problemin en basit yöntemi FileMaker kurulum dosyaları içerisinde yer alan server.pem dosyasını yenilemek.
Dosyanın konumu: Program Files/FileMaker/FileMaker Pro X/server.pem
Server.pem dosyasının çalışan halini network paylaşımının sorunsuz çalıştığı bir bilgisyardan alabilirsiniz. Böyle bir imkanınız yoksa server.pem dosyasının düzgün halini aşağıdaki bağlantıdan indirebilirsiniz:
www.yazalim.com/filemaker-networking-file
Dosyayı aynı konuma kopyalayın. (C:/Program Files/FileMaker/FileMaker Pro X/ )
FileMaker’da dosya paylaşımı (network file sharing) oldukça kolaydır. Doğrudan FileMaker Pro veya FileMaker Pro Advanced ile File/Sharing/Share with FileMaker Clients seçeneği ile dosyayı paylaşıma açabilirsiniz.
Eğer yukarıdaki hata mesajlarını alıyorsanız veya dosya paylaşımında sorun yaşıyorsanız sebepleri şunlar olabilir;
Apple yazılım ve (bazı) donanımlarında olduğu gibi her yıl yeni bir sürümle karşımıza çıkıyor. Geçtiğimiz hafta FileMaker 16’nın Türkçe sürümü de yayınlandı. 16 ile gelen yenilikleri Mobility, Development (Geliştirme), Integration (Entegrasyon), Security (Güvenlik), Scalability (Ölçeklenirlik) başlıkları altında topluyor FileMaker.
Biz de kendi gözümüzle ön plana çıkan FileMaker 16’da gelen yenilikleri değerlendirelim.
FileMaker 16’da görünümü özellikle Windows tarafında dikkate değer değişiklikler barındırıyor. Bazen şikayet ettiğimiz ana gri pencerenin içindeki küçük pencereler mantığından 16 ile kurtuluyoruz. Ayırca bu yenilikle beraber her pencerenin kendi menüsü ayrı tanımlanabiliyor, eski sürümde menüler ana pencere olduğu için bu yapılamıyordu.
Yeni görünümde ekranı sadeleştiren bir değişik de pencerenin en altındaki büyütme araç çubuğunun kaldırılmış olması. Özellikle layout tasarımında yakınlaştırma kontrollerini (zoom controls) sıklıkla kullandığım için buna alışmam biraz zaman alacak.
UI/UX konularında çok işimize yarayacak gelişmeler Card Window tipi ile geliyor. Card window ile pencere içinde belirli bölgede başka bir yerleşim (layout) görüntüleyebiliyoruz. Card Window’un dışında hoşuma giden küçük bir bir yenilik New Window script adımında gideceği yerleşimi (layout) seçebiliyor olmamız. Bu yeni pencere açarken çalışmasını istemediğimiz OnLayoutLoad triger’ının (tetikleyici) istenmedik davranışından kurtulmuş oluyoruz. Card Window’u anlatan tek başına bir yazı oluşturmaya başladık bile.
Karmaşık layoutlar üzerinde çalışan geliştiriciler için büyük bir nimet. Başka nesnelerin arkasında kalan, slider panelinin içinde görünmeyen kısıma gelmiş nesneleri Layout Object Window ile çok kolay tespit edebiliriz. En güzel yanlarından biri de göster/gizle simgesi ile çalışırken görmek istemediğimiz öğeleri saklayabiliyor olmak.
FileMaker geliştiricilerinin çok seveceği bir özellik de entegrasyon konularında gelen yenilikler. Calculation Engine (hesaplama motoru) için JSON fonksiyonları ve cURL script adımı ile herhangi bir plug-in’e ihtiyaç duymadan web servisleri ile entegrasyonunu mümkün kılıyor.
Ayrıca FileMaker Server, RESTful servis oluşturabileceğiniz bir arayüz (beta olarak) sunuyor. Örneğin FileMaker datanızı Tableau yazılımı görsel raporlama için güzel bir çözüm sunabilirsiniz.
Script debugger’da sıklıkla kullandığımız Data Viewer artık daha kullanışlı. Otomatik tamamlama, live preview, sytax error kontrolü ile UX derecesini artırmış
FileMaker, 13. sürümden beri her yıl performans açısından iyileştirmelerle geliyor. FileMaker 16’da da bu değişmedi. Web Direct artık tek makinede (single machine deployment) 100 kullanıcıya kadar, +4 worker machine desteği ile toplam 500 kullanıcıya hizmet verebilecek noktaya gelmiş.
FileMaker son zamanlarda mobil’e büyük yatırımlar yapıyor. 16. sürümle de iBeacon, GeoFence, Signature Capture, Animations, Plugin’s başlığında toplayabileceğimiz büyük yenilikler var.
Geofence ile belirli bir bölgeye/alana girdiğimizde script tetikleyebiliyoruz. Bu özellik iOS’un push notification sistemini kullanıyor, bu sayede FileMaker kapalı olsa dahi script tetiklemek mümkün.
Signature Capture’da gelen küçük (ama gerekli) bir yenilik ile penceredeki içeriği görerek imza alabiliyoruz.
Animations ile daha iOS arayüz animasyonları mümkün oluyor. Liste ekranından detaya giderken ekranın sağa kayması yada uçarı kaçması UX konusunda elimizi güçlendiriyor.
En önemlilerinden biri ise FileMaker Go için plug-in desteği. Plug-in geliştiriciler iOS uyumlu pluginleri tanıtmaya başladılar bile..
FileMaker 16 ile bizi heyecanlandıran bir çok özellik geldi, bu yazımızda bunlardan belli başlıları hakkında kısa değerlendirmeler yaptık. Başlıca yazıyı hak eden özellikler ve arkada kalmış küçük güzellikler için yeni yazılarımızla karşınızda olacağız.